เทศกาลสงกรานต์หรือที่เรียกว่า “ปีใหม่เมือง” เป็นเทศกาลที่สำคัญและมีการเฉลิมฉลองอย่างกว้างขวางที่สุดเทศกาลหนึ่งในประเทศไทย ต้นกำเนิดของมันมีอายุย้อนกลับไปในสมัยโบราณและหยั่งรากลึกในประเพณีของชาวพุทธและฮินดู
คำว่า “สงกรานต์” มาจากคำภาษาสันสกฤต “สันกรานติ” ซึ่งแปลว่า “ทางโหราศาสตร์” หรือ “การเปลี่ยนแปลง” ในประเทศไทย สงกรานต์ถือเป็นจุดเริ่มต้นของปีใหม่ไทยซึ่งตรงกับเดือนเมษายน วันที่จัดเทศกาลเกิดขึ้นพร้อมกับการเปลี่ยนแปลงทางโหราศาสตร์ของดวงอาทิตย์จากราศีมีนไปเป็นราศีเมษ
เดิมทีสงกรานต์เป็นช่วงเวลาที่คนไทยจะเข้าวัดทำบุญ ตักบาตร และสรงน้ำพระ เพื่อเป็นสัญลักษณ์แห่งการชำระล้างและชำระให้บริสุทธิ์ในปีใหม่ น้ำถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในวัฒนธรรมไทย เป็นตัวแทนของความสดชื่น ความบริสุทธิ์ และการชะล้างความโชคร้าย
เมื่อเวลาผ่านไป เทศกาลได้พัฒนาไปสู่การเฉลิมฉลองที่สนุกสนาน โดยผู้คนจะร่วมเล่นน้ำและเล่นสาดน้ำอย่างสนุกสนาน ประเพณีนี้เชื่อกันว่ามีต้นกำเนิดมาจากประเพณีการค่อยๆ เทน้ำผสมสมุนไพรหอมลงบนมือของผู้สูงอายุและสมาชิกในครอบครัว เพื่อเป็นการแสดงความเคารพและอวยพรปีใหม่ การสาดน้ำอันอ่อนโยนค่อยๆ แปรเปลี่ยนเป็นศึกสาดน้ำอันมีชีวิตชีวาอันเป็นเอกลักษณ์ของเทศกาลสงกรานต์ยุคปัจจุบัน
นอกจากกิจกรรมทางน้ำแล้ว สงกรานต์ยังเป็นเวลารวมญาติ ไหว้ผู้ใหญ่ ทำบุญที่วัด และร่วมพิธีกรรมตามประเพณี เช่น การสร้างเจดีย์ทราย เจดีย์เหล่านี้เรียกว่า “เจดีย์สาย” สร้างขึ้นจากทรายและตกแต่งด้วยธงและดอกไม้หลากสีสันเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา
โดยรวมแล้ว เทศกาลสงกรานต์ในประเทศไทยถือเป็นโอกาสที่มีชีวิตชีวาและสนุกสนาน โดยผสมผสานประเพณีโบราณเข้ากับการเฉลิมฉลองสมัยใหม่ ส่งเสริมความรู้สึกของชุมชน การต่ออายุ และการเชื่อมโยงทางจิตวิญญาณ